Μωμοέρια, ένα έθιμο του Δωδεκαημέρου

Ευετηριακό και ψυχαγωγικό έθιμο του Δωδεκαημέρου (Χριστούγεννα έως Θεοφάνια) με χορευτική, θεατρική και μουσική ομάδα σε παράλληλη δράση, προερχόμενο από την ορεινή Τραπεζούντα, που επιβιώνει σε οκτώ χωριά του Νομού Κοζάνης (Τετράλοφος, Άγιος Δημήτριος, Αλωνάκια, Σκήτη, Πρωτοχώρι, Κομνηνά, Ασβεστόπετρα, Καρυοχώρι).

Το έθιμο εγγράφηκε:

– στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2015.

– στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO (Representative List of Intangible Cultural Heritage of Humanity) το 2016

https://ayla.culture.gr/

Εισήγηση :

Η εγγραφή των Ποντιακών εθίμων του Δωδεκαημέρου των Χριστουγέννων στη λίστα της ΑΠΚ: αποτελέσματα, προεκτάσεις, προκλήσεις και εθνογραφικοί αναστοχασμοί.

Ιωάννης Τσεκούρας, PhD, MM Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Λαϊκές Τέχνες και Δρώµενα: Ουνέσκο και πολιτικές πολιτιστικής διαχείρισης του σύγχρονου Ελληνικού πολιτισµού. Η περίπτωση των Μωµοερίων τση Κοζάνη. Εργαστήριο Εθνοµουσικολογίας και Πολιτισµικής Ανθρωπολογίας Τµήµα Μουσικών Σπουδών | Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών.

H ένταξη των Μωμοερίων της Λιβεράς στο διεθνή κατάλογο ΑΠΚ της UNESCO ήρθε ως μία επισφράγιση της πολιτιστικής αξίας του δρώμενου, συνεισφέροντας σημαντικά στη προβολή και αναγνωρισιμότητά του και δημιουργώντας νέες προκλήσεις και ευκαιρίες για τους τελεστές και
τις κοινότητές τους. Η παρούσα εισήγηση, αντλώντας από επιτόπια έρευνα, προσφέρει μία παρουσίαση των επιδράσεων της ΟΥΝΕΣΚΟ στο δρώμενο και τις κοινότητές του, μέσα από τους λόγους εθνουσιασμού, ελπίδας, προβληματισμού και ανησυχίας τελεστών των Μωμοερίων.
Οι λόγοι αυτοί αφορούν τόσο το δρώμενο καθεαυτό και τις πρακτικές επιτέλεσής του, όσο και τη κοινοτική του δυναμική. Η ανάλυση των λόγων τελεστών οδηγεί αναπόφευκτα σε μία κριτική εξέταση των θεωριών της UNESCO περί άυλης πολιτισμικότητας και κοινοτικής αειφορίας.
Έτσι, σε ένα ευρύτερο θεωρητικό επίπεδο η παρούσα εισήγηση θίγει δύο καίρια ζητήματα: πρώτον τη σχέση μεταξύ του λόγου περί άυλης κληρονομιάς και εντόπιων λόγων πολιτισμικής συνέχειας, εδώ ειδικά την έννοια της Ποντιακής παράδοσης, και δεύτερον τις επιδράσεις των πολιτιστικών πολιτικών της ΟΥΝΕΣΚΟ στη κοινωνική και οικονομική ζωή των κοινοτήτων καλλιέργειας του εθίμου.

Εισήγηση:

Το εθιμικό δρώμενο των Μωμόερων. Η πορεία προς την εγγραφή και τα αποτελέσματα της ένταξης στο διεθνές ευρετήριο. 

Μυροφόρα Ευσταθιάδου, Δρ Λαογραφίας ΕΚΠΑ

Κώστας Αλεξανδρίδης. Ηθοποιός, πρόεδρος Ελληνικού Σωματείου «Οι Μωμόγεροι»

Το εθιμικό δρώμενο των Μωμόερων ενεγράφη στον εθνικό κατάλογο και κατόπιν στο διεθνές ευρετήριο, ύστερα από ζυμώσεις και διαβουλεύσεις με τις τοπικές κοινότητες. Η τέλεση του εθίμου δεν προϋποθέτει την επιζήτηση της εγγραφής και η εγγραφή δεν έχει πάντοτε θετικά μόνο αποτελέσματα. Η παρούσα ανακοίνωση παραθέτει ορισμένους προβληματισμούς της κοινότητας, πριν την εγγραφή αλλά και τις επιπτώσεις μετά την εγγραφή, αποτιμώντας θετικές και αρνητικές πτυχές. 

Σάββατο 4 Νοεμβρίου 2023
10:00 – 12:00

3η Συνεδρία
Λαϊκό θέατρο Πόντου – «Μωμοέρια, ένα έθιμο του Δωδεκαημέρου» Μυροφόρα Ευσταθιάδου, Ιωάννης Τσεκούρας, Κώστας Αλεξανδρίδης με τη συμμετοχή εκπροσώπων των κοινοτήτων