Το Ρεμπέτικο αποτελεί αστικό λαϊκό μουσικό είδος που άκμασε το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Με επιρροές από το δημοτικό και το μικρασιάτικο τραγούδι, αντικατοπτρίζει το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο της εποχής όπου αναπτύχθηκε και ιδιαιτέρως τη ζωή του περιθωρίου. Στην πορεία η κοινωνική του βάση επεκτάθηκε στους πρόσφυγες, στην εργατική και τη μεσοαστική τάξη, ενώ στις μέρες μας αναγνωρίζεται ως δημοφιλής πολιτιστική κληρονομιά που ανήκει σε όλους τους Έλληνες.
Πρόκειται για μουσική-πολιτισμική έκφραση, άμεσα συνδεδεμένη με τον λόγο και τον χορό, που διαδόθηκε σταδιακά στα αστικά λαϊκά στρώματα τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. Εξελίχθηκε μεταπολεμικά σε μουσικό είδος ευρείας απήχησης, λειτουργώντας ως ισχυρό σύμβολο ταυτότητας και ιδεολογίας για την ελληνική λαϊκή μουσική παράδοση.
Eγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2016 και στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO το 2017.
Εισήγηση:
Η παράδοση του Ρεμπέτικου. Επτά χρόνια μετά την ένταξη στον εθνικό και στον διεθνή κατάλογο ΑΠΚ.
Λάμπρος Λιάβας, Καθηγητής Εθνομουσικολογίας, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Φιλοσοφική Σχολή, ΕΚΠΑ.
Η εισήγηση επιχειρεί μια συνοπτική αναδρομή σε ερευνητικές, εκπαιδευτικές και καλλιτεχνικές δράσεις που συνδέονται με την πολιτιστική διαχείριση της παράδοσης του Ρεμπέτικου, με έμφαση στην περίοδο που ακολούθησε την ένταξη του στοιχείου στον εθνικό κατάλογο (2016) και εν συνεχεία (2017) στον διεθνή κατάλογο ΑΠΚ της Ουνέσκο.
Εισήγηση:
Σκέψεις για το ρεμπέτικο στον ελληνικό πολιτισμό και τη σύγχρονη πραγματικότητα
Λεωνίδας Οικονόμου, Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πάντειο Πανεπιστήμιο
Η εισήγηση εξετάζει τη θέση του ρεμπέτικου στον ελληνικό πολιτισμό, επιστέγασμα της οποίας ήταν η εγγραφή του στον κατάλογο της άυλης πολιτισμικής κληρονομιάς της Ουνέσκο. Σκιαγραφούνται οι πολιτισμικές και πολιτικές συζητήσεις γύρω από το περιεχόμενο και την αξία του, η ισχυρή επίδρασή του σε ποικίλα μουσικά είδη και καλλιτεχνικές εκφράσεις, και οι τρόποι με τους οποίους χρωμάτισε τη συγκρότηση του δημόσιου πολιτισμού και τις αντιλήψεις για τον εθνικό χαρακτήρα. Αναπτύσσονται επίσης μερικές σκέψεις σχετικά με την εξέλιξη της παράδοσης του ρεμπέτικου τις τελευταίες δεκαετίες και τις σημερινές της προοπτικές.
